door Martijn van Tol
26 maart 2011, Radio Nederland Wereldomroep (RNW)

Filippijnse dienstbodes zijn populair bij diplomaten in Den Haag. Ze zijn gehoorzaam en werken hard. Diplomaten praten en dienstbodes zwijgen, zo liggen de verhoudingen. Maar als zij toch aan het woord komen, trekt er een schaduw over de mensenrechtenhoofdstad. Het verhaal van Cheryl; vijf jaar gevangen in een diplomatenhuis.

Langs de kust, achter de duinen bij Den Haag, staan ruime villa's die zeer in trek zijn bij diplomaten en ambassadeurs. Zij worden bijgestaan door een leger van honderden kelners, schoonmakers, kindermeisjes en koks, vaak afkomstig uit het verre buitenland. Een van hen is de 50-jarige Filippijnse Cheryl Barrio.

Spijkerbroek
Het is voorjaar 2003. Cheryl Barrio pakt haar koffers uit in de enorme villa van de nieuwe ambassadeur van Saudi-Arabië in Nederland. Barrio werkte in Saoedi-Arabië al als dienstbode voor de man en reisde met hem en zijn familie mee naar Nederland. Bij aankomst moet zij haar paspoort inleveren en wordt haar verteld dat zij het huis niet mag verlaten.

Na een jaar geeft de ambassadeur aan dat hij meer huishoudelijke hulp kan gebruiken en laat hij Cheryls dochter Amelia en zoon Benigno overkomen uit de Filippijnen. Ook hun paspoort wordt ingenomen; ook zij mogen de deur niet uit.

De drie weten wat hen te doen staat: vroeg opstaan, werken en slapen, en dat zeven dagen per week. Benigno werkt als kok, kelner en klusjesman, Amelia en Cheryl maken schoon en doen de was. Soms komt de 16-jarige dochter van de ambassadeur om middernacht nog een spijkerbroek afgeven, die moet dan ’s ochtends gewassen en gestreken weer voor haar klaar liggen.

Slaaf in Den Haag
'We wilden zó graag zien hoe het er buiten uitzag', vertelt Cheryl. 'Elke zaterdag ging de ambassadeur met zijn vrouw en kinderen erop uit. Op een keer toen hij weg reed besloten wij naar buiten te gaan, al was het maar voor een paar minuten. We gingen de tuin in en keken over het hek naar de buren.'

De ambassadeursfamilie vertelt Cheryl en haar kinderen vaak hoe leuk Nederland is, en welke plekken zij allemaal bezocht hebben. Maar het drietal mag nooit zelf naar buiten, alleen een enkele keer vlug boodschappen doen onder strikte begeleiding. Op de televisie zien ze een reclame van pretpark de Efteling. Ooit gaan ze zelf de Efteling bezoeken, neemt het trio zich voor.

'Niet halal'
Cheryl bereidt de maaltijden voor de ambassadeursfamilie. Wat overblijft, is voor haar en haar kinderen. Apart koken mag niet. Wanneer Cheryl een keer voor eigen gebruik rijst van de vorige dag opbakt, komt de ambassadeursvrouw boos de keuken binnen. Hergebruik van voedsel is 'niet halal'.

De ambassadeur betaalt zijn Filippijnse personeel tussen de twee- en vierhonderd dollar per maand (gemiddeld 190 euro). Na inhouding van zakgeld stuurt de ambassadeur het geld naar Cheryls echtgenoot en haar overige vijf kinderen in de Filippijnen.

Geen problemen
Als Cheryl de ambassadeur om een vrije dag vraagt zodat ze naar buiten kunnen, antwoordt hij dat het op straat veel te gevaarlijk is. Bovendien zou de Nederlandse politie hen oppakken en terugsturen naar de Filippijnen.

Dankzij de chauffeur van de ambassadeur krijgt Cheryl een mobiele telefoon in handen. Ze belt de Filippijnse ambassade in Den Haag en vertelt over haar leefomstandigheden.

'Ze antwoordden dat het niet goed was als ik naar buiten zou gaan, want de Filippijnse ambassade wilde geen problemen met de Saudi’s. De Saudi’s zouden dan kunnen stoppen met visa verstrekken voor Filippijnse werkers. Hij zei me dat ik de ambassadeur zelf om meer geld moest vragen. Dat was natuurlijk niet realistisch.'

Zuiderpark
Na vijf jaar in de villa te hebben gewoond en gewerkt is de maat vol voor Cheryl en haar kinderen. Op een zomerdag in 2008, ’s ochtends vroeg als de bewaker nog slaapt, vertrekken ze via de kelder van het huis. Ze houden een taxi aan, die hen naar het Zuiderpark in Den Haag brengt. Want daar zouden meer Filippino’s zijn, vertelt de chauffeur.

'We waren zo blij dat we de taxichauffeur vijf euro fooi gaven! De Filippino’s die wij in het park ontmoetten vroegen of we nieuw in Nederland waren. Ik zei, nee, we zijn alleen nieuw voor de buitenwereld...'

De Saudische ambassade weigert commentaar te geven op dit verhaal. De bedoelde ambassadeur is in 2006 verkozen tot Nederlands 'Ambassadeur van het jaar' en inmiddels weer werkzaam in Saudi-Arabië.

Moderne slavernij
Wat Cheryl en haar kinderen is overkomen, is een geval van moderne slavernij, meent juridisch onderzoeker Antoinette Vlieger. Gelokt door een aantrekkelijk loon en een degelijk ogend contract, arriveren ze bij hun nieuwe werkgever. En dan gaat het mis. Toch pikken de dienstbodes dit, omdat hun familieleden thuis afhankelijk zijn van hun inkomen. De werkgevers weten dit maar al te goed, zegt de juriste: 'Daarbij is het visum van de dienstbodes gekoppeld aan hun werk voor de diplomaat. Dat geeft de ambassadeur macht en die macht wordt nog vergroot door zijn diplomatieke immuniteit.'

Meer gevallen
Het Filippijnse gezin staat niet op zichzelf. Bij De Wereldomroep en Trouw zijn meer gevallen bekend van opsluiting, uitbuiting en psychologische mishandeling van privédienstbodes bij diplomatengezinnen. Het gaat hier om diplomaten uit het Midden-Oosten, Europa, Azië en Latijns-Amerika. Veel dienstbodes zijn te bang om naar buiten te komen met hun verhaal.

De namen van de Filippijnse vrouw en haar kinderen zijn om privacyredenen en op verzoek gefingeerd.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken meldt dat het sinds 1 januari 2011 deze folder uitreikt aan nieuw diplomatenpersoneel.

Bron: http://www.rnw.nl/caribiana/article/paspoort-inleveren-lange-werkdagen-en-niet-naar-buiten

Copyright: Auteursrecht berust exclusief bij en is voorbehouden aan RNW. Als u dit artikel wilt gebruiken stemt u in met de bepalingen en voorwaarden van de RNW. Deze zijn te vinden op: http://www.rnw.nl/caribiana/info/copyright